Rượu Champagne và Vang nổ: hiểu đúng để thưởng thức trọn vẹn

Bạn sẽ nghĩ ngay tới rượu Champagne khi thấy có người khui một chai rượu với tiếng nút chai bật lên và những bọt khí sủi tăm cùng tiếng hò reo của đám đông phấn khích. Tuy nhiên, có thể bạn chưa biết, đó chưa chắc đã là một chai rượu Champagne, mà nó có thể là một chai Vang nổ khác.

Vậy, Champagne và Rượu vang nổ có gì khác biệt?

Lịch sử rượu Champagne

Champagne là niềm tự hào và biểu tượng văn hóa của nước Pháp. Tên gọi “Champagne” được bảo hộ nghiêm ngặt theo luật pháp quốc tế và chỉ dành riêng cho rượu vang nổ được sản xuất trong vùng Champagne, miền đông bắc nước Pháp, theo quy trình truyền thống được gọi là “méthode champenoise” hay “méthode traditionnelle”.

Lịch sử của Champagne có những giai thoại thú vị, trong đó nổi tiếng nhất là câu chuyện về Dom Pérignon – nhà tu sĩ Benedictine sống vào thế kỷ 17-18, người được cho là đã phát minh ra phương pháp sản xuất Champagne. Dù thực tế lịch sử phức tạp hơn nhiều, nhưng không ai có thể phủ nhận tầm ảnh hưởng của ông đối với sự phát triển của dòng rượu danh giá này.

Quy trình sản xuất Rượu Champagne

Điều làm nên sự khác biệt của Champagne chính là quy trình sản xuất khắt khe:

1. Thu hoạch nho thủ công: Chủ yếu sử dụng ba giống nho chính – Chardonnay, Pinot Noir và Pinot Meunier.
2. Lên men lần đầu: Tạo ra rượu vang cơ sở (base wine).
3. Phối trộn (assemblage): Nghệ thuật pha trộn các loại rượu vang cơ sở từ các giống nho, vùng và thậm chí các năm khác nhau.
4. Lên men lần hai trong chai: Thêm liqueur de tirage (hỗn hợp đường và nấm men) và đóng nắp chai, tạo ra carbon dioxide bị giữ lại trong chai.
5. Ủ trên cặn nấm men (sur lattes): Theo luật, thời gian ủ tối thiểu là 15 tháng đối với Champagne thông thường và 3 năm đối với Champagne vintage.
6. Quay và lắc cổ chai (remuage): Quá trình tích tụ cặn nấm men vào cổ chai.
7. Loại bỏ cặn (dégorgement): Cổ chai được làm đông lạnh và nút tạm thời được tháo ra, áp suất đẩy cặn nấm men đông đá ra ngoài.
8. Thêm liqueur d’expédition: Hỗn hợp rượu vang và đường xác định độ ngọt của Champagne cuối cùng.

Những thương hiệu Champagne danh tiếng

Thế giới Champagne có những tên tuổi lừng danh, mỗi nhà với phong cách riêng biệt:

• Moët & Chandon: Thành lập năm 1743, nổi tiếng với dòng Dom Pérignon đắt đỏ, mang hương vị tinh tế, cân bằng.
• Veuve Clicquot: Mang dấu ấn của “Grande Dame of Champagne” – bà Barbe-Nicole Ponsardin, với hương vị đậm đà, mạnh mẽ và nhãn hiệu màu vàng rực rỡ.
• Louis Roederer: Nổi tiếng với Cristal – Champagne được tạo ra theo yêu cầu của Nga hoàng Alexander II, có đặc trưng là vị thanh lịch, phức tạp.
• Krug: Biểu tượng của sự xa xỉ và độc đáo, Grande Cuvée của Krug là sự phối trộn của hơn 120 loại rượu vang cơ sở từ nhiều năm khác nhau.
• Bollinger: Được ưa chuộng bởi James Bond, Bollinger mang đến hương vị phong phú với cấu trúc vững chắc.
• Dom Pérignon: Không phải là một nhà sản xuất độc lập mà là dòng Champagne vintage cao cấp của Moët & Chandon, chỉ được sản xuất trong những năm đặc biệt.

Các hình thức phân loại rượu Champagne

Champagne được phân loại dựa trên nhiều tiêu chí:

Theo độ ngọt:

• Brut Nature/Zero Dosage: 0-3g đường/lít, không thêm đường
• Extra Brut: 0-6g đường/lít
• Brut: 0-12g đường/lít (phổ biến nhất)
• Extra Dry/Extra Sec: 12-17g đường/lít
• Sec/Dry: 17-32g đường/lít
• Demi-Sec: 32-50g đường/lít
• Doux: Trên 50g đường/lít

Theo giống nho:

• Blanc de Blancs: 100% nho Chardonnay, tạo ra Champagne tinh tế, tươi mát
• Blanc de Noirs: Chỉ từ nho đỏ (Pinot Noir và/hoặc Pinot Meunier), cho Champagne đậm đà, cấu trúc mạnh mẽ
• Rosé: Có màu hồng nhạt, thường được làm bằng cách thêm một lượng nhỏ rượu vang đỏ vào hỗn hợp hoặc ngâm vỏ nho trong thời gian ngắn

Theo năm:

• Non-Vintage (NV): Phối trộn nhiều năm khác nhau
• Vintage: Sản xuất từ nho của một vụ thu hoạch xuất sắc cụ thể
• Prestige Cuvée: Champagne cao cấp nhất của mỗi nhà

Những dòng vang nổ nổi tiếng thế giới

Ngoài Champagne, còn nhiều loại rượu Vang nổ được sản xuất từ các vùng khác trên thế giới, cũng nổi tiếng và rất được ưa chuộng.

Prosecco (Ý): Đến từ vùng Veneto của Ý, Prosecco đã trở thành một hiện tượng toàn cầu nhờ giá cả phải chăng và hương vị dễ tiếp cận. Sản xuất chủ yếu từ giống nho Glera theo phương pháp Charmat (lên men trong bồn thép lớn thay vì trong chai), Prosecco mang đến hương vị trái cây, hoa cỏ với độ sủi bọt nhẹ nhàng hơn Champagne.

Các thương hiệu nổi tiếng bao gồm La Marca, Mionetto, Zonin và Ruffino. Prosecco DOCG từ Conegliano Valdobbiadene được coi là cao cấp nhất.

Cava (Tây Ban Nha): Cava là niềm tự hào của xứ Catalan, chủ yếu được sản xuất trong vùng Penedès. Giống như Champagne, Cava được sản xuất theo phương pháp truyền thống với lên men thứ cấp trong chai, nhưng sử dụng các giống nho bản địa như Macabeo, Parellada và Xarel-lo.

Các nhà sản xuất hàng đầu bao gồm Freixenet với chai đen đặc trưng, Codorníu – nhà sản xuất rượu vang lâu đời nhất Tây Ban Nha, và Segura Viudas với thiết kế chai độc đáo.

Crémant (Pháp): Crémant là vang nổ Pháp được sản xuất ngoài vùng Champagne nhưng vẫn tuân theo phương pháp truyền thống. Mỗi vùng sản xuất Crémant có đặc trưng riêng:

• Crémant d’Alsace: Thường từ nho Pinot Blanc, tươi mát và hoa quả
• Crémant de Loire: Thường từ nho Chenin Blanc, mang hương vị táo xanh và mật ong
• Crémant de Bourgogne: Từ nho Chardonnay và Pinot Noir, gần với phong cách Champagne
• Crémant de Limoux: Có lịch sử lâu đời, mang hương vị phức tạp

Franciacorta (Ý): Được coi là “Champagne của Ý”, Franciacorta từ vùng Lombardy được sản xuất theo phương pháp truyền thống với thời gian ủ trên cặn nấm men tối thiểu 18 tháng. Các thương hiệu nổi tiếng bao gồm Ca’ del Bosco, Bellavista và Berlucchi.

Sekt (Đức và Áo): Sekt là vang nổ của Đức và Áo với nhiều cấp độ chất lượng khác nhau. Deutscher Sekt b.A. (bestimmter Anbaugebiete) được làm hoàn toàn từ nho Đức và thường là lựa chọn cao cấp. Thương hiệu nổi tiếng bao gồm Henkell, Kupferberg và Rotkäppchen.

Sparkling Wine từ Mỹ: California, đặc biệt là vùng Napa và Sonoma, sản xuất nhiều vang nổ chất lượng cao. Các nhà sản xuất hàng đầu như Schramsberg, Domaine Carneros (thuộc sở hữu của Taittinger), và Roederer Estate (của Louis Roederer) sản xuất những chai vang nổ có thể cạnh tranh với Champagne.

Vang nổ Australia: Australia, đặc biệt là vùng Tasmania với khí hậu mát mẻ, sản xuất vang nổ chất lượng cao. House of Arras và Jansz là hai cái tên nổi bật.

Cap Classique (Nam Phi): Phương pháp truyền thống tạo ra những chai vang nổ chất lượng cao từ Nam Phi, với các thương hiệu nổi tiếng như Graham Beck và Pongrácz.

Thưởng thức Champagne và Vang nổ

Khác với những loại rượu vang nổi tiếng khác, các loại rượu vang có ga cũng cần nghệ thuật thưởng thức riêng để tận hưởng hết nét tinh túy trong hương vị của từng chai rượu.

Nhiệt độ phục vụ lý tưởng

Nhiệt độ có ảnh hưởng quan trọng đến hương vị và cấu trúc của Champagne và vang nổ:

• Champagne và vang nổ cao cấp: 8-10°C
• Champagne vintage và Prestige Cuvée: 10-12°C
• Prosecco và vang nổ nhẹ nhàng: 6-8°C

Quá lạnh sẽ làm giảm hương vị, quá ấm sẽ làm mất đi sự tươi mát và làm tăng sự sủi bọt quá mức.

Chọn ly uống phù hợp

Quên chiếc ly hình đĩa rộng (coupe) gắn với những bữa tiệc thời Gatsby đi! Ly tulip thon dài hoặc ly flute là lựa chọn truyền thống để giữ bọt khí lâu hơn. Tuy nhiên, những người sành điệu ngày nay thường chọn ly rượu vang trắng hình tulip rộng hơn để Champagne cao cấp có thể “thở” và phát triển hương vị phức tạp.

Mở chai đúng cách

Mở Champagne là một nghệ thuật:

1. Làm lạnh chai trước khi mở
2. Tháo lớp giấy bạc và giữ ngón cái trên nút chai
3. Nới lỏng khung kim loại (muzzle)
4. Giữ nút chai bằng một tay và xoay nhẹ đáy chai bằng tay kia
5. Để nút chai bật ra từ từ với tiếng “thở” nhẹ thay vì tiếng nổ lớn và sủi bọt tràn ra ngoài

Kết hợp với ẩm thực

Champagne và vang nổ là những lựa chọn linh hoạt để kết hợp với thực phẩm:

• Brut Nature/Extra Brut: Hải sản sống như hàu, sushi
• Brut: Versatile nhất, phù hợp với hầu hết các món từ hải sản đến gà, thậm chí cả thịt lợn
• Extra Dry/Sec: Món khai vị, pate, terrine
• Demi-Sec/Doux: Tráng miệng ngọt, bánh ngọt, trái cây

Prosecco thường phù hợp với antipasti, món Ý nhẹ, trong khi Cava kết hợp tốt với tapas Tây Ban Nha.

Champagne và vang nổ không chỉ đơn thuần là thức uống cho những dịp đặc biệt mà còn là sự kết tinh của lịch sử, văn hóa và nghệ thuật winemaking. Dù bạn đang nâng ly Champagne Dom Pérignon đắt đỏ, một chai Prosecco La Marca sảng khoái hay Cava Freixenet dễ tiếp cận, mỗi ngụm đều mang đến niềm vui và sự tôn vinh cho khoảnh khắc hiện tại.

Hãy nhớ rằng, như câu nói nổi tiếng của Lily Bollinger: “Tôi uống Champagne khi vui và khi buồn. Đôi khi tôi uống khi tôi cô đơn. Khi có bạn bè, tôi coi đó là bắt buộc. Tôi nghịch nó khi không đói và uống nó khi đói. Ngoài ra, tôi không đụng đến nó – trừ khi tôi khát.”

Chúc bạn có những trải nghiệm tuyệt vời với thế giới sủi bọt đầy mê hoặc này!